Η Σκιά Του Ψυχικού Τραύματος

Αναμφισβήτητα, όλοι έχουμε βιώσει κάποιες τραυματικές εμπειρίες. Ο καθένας μας ίσως με τρόπο διαφορετικό, όχι όμως απαραίτητα λιγότερο ή περισσότερο «σοβαρό». Ποτέ δεν πίστεψα στη διαβάθμιση των προβλημάτων και των δυσκολιών που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι. Δεν υπάρχει αντικειμενικότητα σε μια τραυματική εμπειρία, η οποία εν τέλει βιώνεται τόσο υποκειμενικά από τον καθένα μας ξεχωριστά. Κάτι που μπορεί να αντιμετωπιστεί με ηρεμία και χωρίς έντονες αναταράξεις από έναν άνθρωπο, ωστόσο το ίδιο γεγονός μπορεί κάποιον άλλον να τον κατακεραυνώσει ψυχολογικά στον μέγιστο βαθμό!

Όλοι περνάμε περιόδους που τα πράγματα βιώνονται κάπως πιο «τραυματικά». Η απώλεια, για παράδειγμα, είναι ένα ζήτημα που όλοι έχουμε αντιμετωπίσει (και πάντα θα αντιμετωπίζουμε) σε κάποιους από τους τρεις βασικούς άξονες της σύγχρονης ζωής: εργασία, υγεία, σχέσεις. Η ζωή συνεχώς παρουσιάζει ριζικές αλλαγές, και για αυτό όμως είναι και ενδιαφέρουσα. Απαιτεί μια συνεχή ετοιμότητα για το «απρόβλεπτο», την ευχάριστη ή την δυσάρεστη έκπληξη. Αν η ζωή ήταν στάσιμη, τότε δε θα ήταν πραγματική! Η ίδια η πραγματικότητα δε γίνεται να μη βιώνεται ενίοτε και ως «τραυματική». Είναι το πεπρωμένο της να διαταράσσεται από διαφόρων τύπων τραυματικές καταστάσεις: σωματική και ψυχολογική κακοποίηση, παρενόχληση, κατάχρηση εξουσίας, εγκατάλειψη, εξαρτήσεις, απώλεια, αρρώστιες, χωρισμόί κ.α.

Ασυνείδητα είμαστε όλοι τρόπο τινά καθηλωμένοι στα ψυχικά τραύματα του παιδικού μας παρελθόντος, ακριβώς γιατί αυτά κατάφεραν να προκαλέσουν μεγάλα ρήγματα που μας ανάγκασαν τότε να ακινητοποιηθούμε, να παγώσουμε και να σταθούμε εκεί με ένα Εγώ πιθανόν απροετοίμαστο και απογυμνωμένο. Τα ψυχικά μας τραύματα θα λέγαμε ότι αποτελούν σημαντικούς σταθμούς ζωής, και ως τέτοια αφήνουν αναγκαστικά σημάδια και σκιές στην ενορμητική μας πορεία προς την ευτυχία…

Γιατί, όμως, συναντάμε συχνά καταστάσεις που μπορεί να μας θυμίζουν τραυματικές εμπειρίες του παρελθόντος; Ένας ασυνείδητος καταναγκασμός (αυτός της επανάληψης) μας ωθεί μοιραία σε μια «εκ των υστέρων» (Freud S.) επαναβίωση των πρωταρχικών παιδικών μας τραυμάτων: τα πράγματα, δηλαδή, μοιάζουν να γίνονται αναπόφευκτα ακόμα πιο τραυματικά, όταν αυτά συναντώνται με απωθημένα μνημονικά ίχνη και σκιές ενός τραυματικού παρελθόντος (πιθανότατα ξεχασμένου). Μια γυναίκα που μεγάλωσε με μια συναισθηματικά αδιάφορη μητέρα («νεκρή μητέρα» κατά Green), είναι πιθανό να συναντά την αδιαφορία και την εγκατάλειψη των συντρόφων της. Ένας άνδρας που δεχόταν την διαρκή υποτίμηση του ναρκισσιστή πατέρα του, μπορεί να συναντά τον εξευτελισμό και την απαξίωση των «αφεντικών» του. Με παρόμοιο και αντιστοίχο ασυνείδητο τρόπο μπορεί και ένας «ενήλικας-θύτης» να διαιωνίζει την δική του ιστορία κακοποίησης (που βίωσε ως παιδί) μέσα όμως από την αμυντική του ταύτιση με τον «κυρίαρχο», δηλαδή μέσω του αμυντικού μηχανισμού της «ταύτισης με τον επιτιθέμενο» (Klein M.). Με απλά λόγια, θα λέγαμε ότι στην περίπτωση αυτή το θύμα αμύνεται μέσα από την ασυνείδητη ταύτιση με τον θύτη του. Έτσι, ο φόβος του μειώνεται μέσα από την υιοθέτηση του ρόλου του «δυνατού», εκείνου που μπορεί να επιβάλλεται ή να επιβιώνει. Το ψυχικό τραύμα αντι να πενθείται και να γιατρεύεται, επαναλαμβάνεται και διαιωνίζεται…

Εργοδότες που εκμεταλλεύονται και εκφοβίζουν τους υπαλλήλους τους, καθηγητές που κόβουν τα φτερά των φοιτητών τους, ερωτοχτυπημένοι που εξιδανικεύουν τους συντρόφους τους, άνθρωποι δημιουργικοί που αναζητούν την επιβράβευση και την αποδοχή σε σαδιστικούς άρχοντες…. Θύτες και θύματα μοιάζουν να παρασύρονται, αργά ή γρήγορα, σε μια παθολογική σχέση φόβου, ελέγχου και εξάρτησης που έχει έναν και μοναδικό ασυνείδητο στόχο: την από κοινού διαμαρτυρία μέσω της επανάληψης του Τραυματικού. Όταν η σιωπή σπάσει μέσω του συνειδητού και τολμηρού πλέον λόγου και όταν οι ασυνείδητες (μα οδυνηρές) εκδραματίσεις νοηματοδοτηθούν, τότε ενδέχεται και ο καταναγκασμός της επανάληψης μέσω της κακοποίησης να γνωρίσει ενα τέλος.

Θα λέγαμε, λοιπόν, ότι ενα βαθύ ψυχικό τραύμα πάντα στοιχειώνει τον άνθρωπο και επιστρέφει διαμαρτυρόμενο: το τραυματικό δομείται και συγχρόνως αποδομείται μέσα από την ίδια του την επαναβίωση, μέσα από τις ασυνείδητες συναντήσεις του τραυματικού «τότε» με ένα αναπόφευκτα τραυματικό «τώρα». Σταδιακά, η πορεία του τραύματος χάνει την πυξίδα της μέσα στο χρόνο, την πραγματικότητα και την λογική ζητώντας (ωστόσο) γιατρειά και στέλνοντας κάθε τόσο μηνύματα στο σώμα μας, σε συμβολικά όνειρα μας, στις ερωτικές μας σχέσεις, σε συμπτώματα (π.χ. κρίσεις πανικού), σε αρρώστιες, στις εξαρτήσεις μας… Επανατραυματισμός και επούλωση μπερδεύονται στην ίδια ασυνείδητη τροχιά, και απαιτούν πλέον ένα δυνατό και ώριμο Εγώ που θα μπορεί να διακρίνει, να ανακατασκευάζει, να αναπαριστά, να γιατρεύει.

Η βαθύτερη διερεύνηση του ασυνείδητου και τραυματισμένου εαυτού μας έρχεται για να μας βοηθήσει να αποκτήσουμε τη γνώση της προσωπικής και μοναδικής μας ιστορίας, ακόμα και αν αυτή φέρει κάποιες πληγές που δύσκολα κλείνουν… Το σταθερό και προστατευμένο πλαίσιο μιας ψυχοθεραπευτικής διαδικασίας αποτελεί συχνά ένα πεδίο επαναπροσδιορισμού του ψυχικού τραύματος του ανθρώπου. Θα μπορέσει, άραγε, μια ψυχοθεραπευτική σχέση να εμπεριέξει την εξομολόγηση του Τραυματικού, αλλά και να δώσει ένα τέλος στη τραγικότητα του ανθρώπου μέσα από μια νέα «επανορθωτική εμπειρία»;

Βαλάντης Χουτοχρήστος, Ψυχολόγος, Ψυχοδυναμικός Ψυχοθεραπευτής, Επιστημονικά Υπεύθυνος του PsychoTherapy Lab

Προβολή: Μια Μορφή Άμυνας Του Εγώ

Όταν έχουμε να αντιμετωπίσουμε μια δύσκολη κατάσταση, δυσάρεστα συναισθήματα (μίσος, ζήλεια κ.α.) ή απαγορευμένες επιθυμίες, τότε το Εγώ (Ego) τείνει να μειώσει το άγχος και την ένταση των εσωτερικών μας συγκρούσεων μέσα από τον έλεγχο της Πραγματικότητας. Το Εγώ μας, δηλαδή, θα επιστρατεύσει ασυνείδητους μηχανισμούς άμυνας με σκοπό να μειώσει το συγκρουσιακό άγχος που συχνά γεννάται από απωθημένες φαντασιώσεις ή επιθυμίες…

Ωστόσο, κάποιοι από αυτούς τους μηχανισμούς άμυνας (οι πλέον πρωτόγονοι) μπορεί να έχουν την ίδια στιγμή κάποιο ψυχικό κόστος για τον άνθρωπο: π.χ. επαναλαμβανόμενα προβλήματα στις διαπροσωπικές σχέσεις. Η προβολή είναι ένας τέτοιος αμυντικός μηχανισμός του Εγώ, μέσω του οποίου το άτομο προβάλλει διαρκώς στους άλλους δικές του μη αποδεκτές επιθυμίες και ένστικτα (π.χ. στην ομοφοβία), δυσάρεστα και «απαγορευμένα» συναισθήματα ή χαρακτηριστικά.

Ο άνθρωπος που δυσκολεύεται να αποδεχτεί σημαντικές πλευρές της ενστικτώδους και φαντασιωσικής του ζωής, θα αρνείται διαρκώς να δει τον εσωτερικό του κόσμο και να γνωρίσει εν τέλει τον πραγματικό του εαυτό. Κάθε εσωτερικά προερχόμενο μήνυμα (που προκαλεί ένταση) θα λογοκρίνεται άμεσα μέσω της προβολής του στην εξωτερική πραγματικότητα. Επιπλέον, το άτομο που (ασυνείδητα) αμύνεται συχνά μέσω του μηχανισμού της προβολής, δυσκολεύεται να αναλάβει ευθύνες σε σχέση με δικές του σημαντικές επιθυμίες και ανάγκες (π.χ. καταστάσεις χωρισμού).

Η ψυχοδυναμική ψυχοθεραπεία θα βοηθήσει το άτομο να αναγνωρίσει τα «κρυμμένα» (ασυνείδητα) μέρη του εσωτερικού του πλούτου, και να τα αγκαλιάσει σε ένα πλέον ασφαλές και προστατευμένο θεραπευτικό πλαίσιο. Με την βοήθεια του ψυχοθεραπευτή του, ο άνθρωπος θα αρχίσει σταδιακά να σχετίζεται με τους άλλους αυθεντικά και υπεύθυνα, χωρίς δηλαδή να προβάλλει σε εκείνους δικά του «εξορισμένα τοπία»…

Βαλάντης Χουτοχρήστος – Ψυχολόγος, Ψυχοδυναμικός Ψυχοθεραπευτής, Επιστημονικά Υπεύθυνος του PsychoTherapy Lab

Οριακή Διαταραχή Προσωπικότητας

Η οριακή (μεταιχμιακή) διαταραχή προσωπικότητας – ΜΔΠ (αγγλικά: borderline personality disorder – BPD‎) περιγράφεται ως μια παρατεταμένη διατάραξη της λειτουργίας της προσωπικότητας ενός ατόμου. Εμφανίζεται σε ηλικία μεγαλύτερη των δεκαοχτώ χρονών, μολονότι παρατηρείται και σε εφήβους. Οι οριακοί ασθενείς χαρακτηρίζονται από ασυνήθιστα επίπεδα αστάθειας στη διάθεση, στο συναίσθημα, στη συμπεριφορά και στην εικόνα εαυτού, καθώς και από χαοτικές σχέσεις με το αντικείμενο. Βρίσκονται στο μεταίχμιο νεύρωσης και ψύχωσης και εκδηλώνουν παρορμητικότητα, αυτοκτονικές πράξεις, αυτοακρωτηριασμούς, προβλήματα ταυτότητας και αισθήματα κενού και ανίας. Ο αυτοτραυματισμός είναι ένα έκδηλο σύμπτωμα, ενώ οι ενέργειες για απόπειρα ή ολοκληρωμένη αυτοκτονία είναι πιθανές, ειδικότερα σε περιπτώσεις χωρίς προηγούμενη φροντίδα και αποτελεσματική θεραπεία. Η διαταραχή μπορεί να έχει επιπτώσεις σε πολλές όψεις της ζωής του ατόμου, κάτι που συνεπάγεται δυσκολίες στη διατήρηση σχέσεων στη δουλειά, στο σπίτι και στο ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον. Αυτή η διαγνωστική κατηγορία είναι επίσης γνωστή ως περιπατητική σχιζοφρένεια, προσωπικότητα «ως εάν», ψευδονευρωτική σχιζοφρένεια και ψυχωτική χαρακτηριολογική διαταραχή.

Η ψυχαναλυτική θεωρία αποδίδει την οριακή προσωπικότητα σε ψυχικό τραυματισμό, σεξουαλικής φύσεως, στη φάση που προηγείται του Οιδιποδείου συμπλέγματος, ο οποίος οδηγεί το παιδί στο Οιδιπόδειο, ενώ ακόμη εκείνο δεν είναι σε θέση να το χειριστεί. Ο τραυματισμός αυτός δημιουργεί μια ενορμητική αντίδραση στο πλαίσιο της ψυχικής οργάνωσης, που χαρακτηρίζεται από ένα ακόμη ανώριμο και όχι σωστά οργανωμένο Εγώ, όσον αφορά τις ικανότητες για προσαρμογή και άμυνα. Έτσι, το Εγώ του παιδιού οδηγείται στη χρήση πρώιμων μηχανισμών άμυνας, όπως η προβλητική ταύτιση, η απάρνηση, ο διχασμός του Εγώ και η αίσθηση παντοδυναμίας. Ένα άτομο με οριακή προσωπικότητα δεν είναι ψυχωσικό, αφού το Εγώ πρόλαβε να αποκτήσει κάποια συγκρότηση και ο κίνδυνος του εσωτερικού κερματισμού δεν υφίσταται. Το πρόβλημα έγκειται στο γεγονός ότι το Εγώ δεν κατάφερε να δημιουργήσει μια γενετήσια αντικειμενοτρόπο σχέση, μια σχέση δηλαδή που εμπλέκει δύο ξεχωριστά πρόσωπα, όπου το ένα, το άτομο με οριακή διαταραχή, στηρίζεται επάνω στο άλλο, που θεωρείται “μεγάλο” και “δυνατό”. Ο κίνδυνος λοιπόν που θέλει να αντιμετωπίσει η οριακή κατάσταση είναι αυτός της κατάθλιψης, που στην προκειμένη περίπτωση ισοδυναμεί με ψυχική κατάρρευση του ατόμου.

Η οριακή (μεταιχμιακή) διαταραχή προσωπικότητας παρουσιάζει μερικά από τα παρακάτω συμπτώματα:

✅ Φόβος Εγκατάλειψης:

Το οριακό άτομο διακατέχεται συνήθως από έντονο φόβο ότι θα τον εγκαταλείψουν –ο οποίος μπορεί είτε να ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα είτε όχι– και κάνει προσπάθειες για να αποφύγει αυτήν την εγκατάλειψη. Ακόμη και οι βραχυχρόνιοι χωρισμοί υπάρχει πιθανότητα να βιωθούν ως εγκατάλειψη, η οποία έχει άμεση και δυσμενή επίπτωση τόσο στο συναίσθημα που εκδηλώνει το άτομο όσο και στον τρόπο με τον οποίο βιώνει και βλέπει τον εαυτό του και αντιλαμβάνεται τα πράγματα. Η εγκατάλειψη αυτή μπορεί να πάρει την έννοια για το άτομο ότι το ίδιο είναι “κακό” και για να καταφέρει να την αποφύγει να οδηγηθεί σε ενορμητικές αντιδράσεις, όπως απόπειρα αυτοκτονίας ή αυτοακρωτηριασμός.

Παρορμητικότητα:

Η παρορμητικότητα που θεωρείται ένα γενικό χαρακτηριστικό του οριακού ατόμου, μπορεί να αφορά διάφορους τομείς και να εκδηλώνεται για παράδειγμα στη χαρτοπαιξία, την κατασπατάληση χρημάτων, την κατάχρηση του αλκοολ, το ευκαιριακό σεξ χωρίς προφυλάξεις κ.α.

Ασταθείς σχέσεις:

Το άτομο με οριακή διαταραχή έχει σχέσεις ιδιαίτερα ασταθείς. Αυτό φαίνεται από το γεγονός ότι μπορεί να εξιδανικεύσει κάποιον αμέσως μόλις τον συναντήσει και να τον υποτιμήσει αργότερα, ειδικά στην περίπτωση που θα αισθανθεί ότι ο άλλος δεν είναι πραγματικά “παρών” απέναντί του. Έτσι, ο “ευεργέτης” μπορεί εύκολα να μετατραπεί σε “απάνθρωπο σαδιστή”, μια αλλαγή που συμβαίνει όταν γίνει αισθητός ο κίνδυνος εγκατάλειψης ή και για οποιονδήποτε άλλο λόγο.

Διαταραχή ταυτότητας:

Προβλήματα ταυτότητας συχνά παρουσιάζονται σε άτομα με τη συγκεκριμένη διαταραχή. Μπορεί να έχουν την εμπειρία δραματικών αλλαγών στον τρόπο με τον οποίο βιώνουν τον εαυτό τους, αναπροσδιορίζοντας τις αξίες, τη δουλειά τους, τη σεξουαλική τους ταυτότητα. Αποτέλεσμα αυτών των αλλαγών είναι η προβληματική τους κοινωνική ένταξη. Στο βάθος τα άτομα αυτά έχουν την εντύπωση πως είναι “κακά”, αλλά μπορεί να υπάρξουν στιγμές που θα έχουν την πεποίθηση ότι δεν υπάρχουν καν ως άτομα. Φαίνεται να συνοδεύει τη ζωή τους μια αίσθηση κενού, διακατέχονται από αισθήματα ανίας και πάντα ζητούν να κάνουν κάτι.

Διακυμάνσεις συναισθημάτων:

Ένα εξίσου σημαντικό σύμπτωμα της οριακής διαταραχής είναι ότι το συναίσθημα παρουσιάζει διακυμάνσεις, εφόσον περίοδοι οργής, πανικού ή απόγνωσης εναλλάσονται με διαστήματα που χαρακτηρίζονται από καλή διάθεση. Κατά τη διάρκεια των δύσκολων περιόδων πιθανόν να προκύψουν σύντομες φάσεις (μερικά λεπτά ή ώρες) παρανοειδούς σκέψης ή αποπροσωποποίησης. Ένα χαρακτηριστικό της οριακής προσωπικότητας φαίνεται ότι είναι οι γνωσιακής φύσεως διαταραχές, ειδικά όσον αφορά τη δομή των εμπειριών. Το άτομο έχει την τάση να χάνει σε κάποιο βαθμό την αίσθηση της πραγματικότητας, όταν έρχεται αντιμέτωπο με καταστάσεις που δεν είναι γνωσιακά δομημένες γι’ αυτό. Αυτή η κατάσταση, όμως, είναι προσωρινή λόγω του ότι η επαφή με την πραγματικότητα αποκαθίσταται συνήθως σύντομα, επειδή το άτομο είναι σε θέση και πάλι να την ελέγξει.

Πηγή: Wikipedia

Ενημερωθείτε για τις ψυχολογικές υπηρεσίες του PsychoTherapy Lab πατώντας εδώ.

Οι Μηχανισμοί Άμυνας Του Εγώ

Οι αμυντικοί μηχανισμοί του Εγώ, σύμφωνα με την ψυχαναλυτική θεωρία του Σίγκμουντ Φρόυντ, είναι αυτόματες πράξεις ή τεχνικές που εκτελούνται ασυνείδητα για την αντιμετώπιση στρεσογόνων καταστάσεων και ερεθισμάτων που δεν μπορούμε να διαχειριστούμε ψυχολογικά. Πιο συγκεκριμένα, είναι η μέθοδος με την οποία το Εγώ διευθετεί τις συγκρούσεις που δημιουργούνται μεταξύ των ενορμήσεων του Εκείνο και των αξιών του Υπερεγώ.

Οι κυριότεροι αμυντικοί μηχανισμοί του Εγώ είναι:

Αντιδραστικός σχηματισμός: το άτομο υιοθετεί ιδέες και συμπεριφορές που είναι αντίθετες προς τις ασυνείδητες μη αποδεκτές ενορμήσεις του.

Απώθηση: απομάκρυνση από τη συνείδηση αναπαραστάσεων που συνδέονται με μια ενόρμηση, όταν η ικανοποίηση αυτής μπορεί να προκαλεί δυσαρέσκεια.

Άρνηση: το άτομο αρνείται ένα δυσάρεστο ή ανεπιθύμητο κομμάτι της πραγματικότητας του.

Ακύρωση: το άτομο υιοθετώντας μια συμπεριφορά ή σκέψη, προσπαθεί να διορθώσει το «κακό» που θεωρεί ότι έχει προκαλέσει μέσω των σεξουαλικών ή επιθετικών του ενορμήσεων.

Εκλογίκευση: το άτομο προσπαθεί να δώσει στον εαυτό του, ή και στους άλλους, ερμηνείες που φαίνονται λογικές και ηθικά αποδεκτές για μη αποδεκτή συμπεριφορά ή επιθυμίες.

Μόνωση: η απομάκρυνση μιας ιδέας ή πράξης από το συναίσθημα που τη συνοδεύει.

Μετουσίωση: η λιβιδινική ενέργεια ή η επιθετική ενόρμηση χρησιμοποιούνται για την επίτευξη κοινωνικά αποδεκτών στόχων, με αποτέλεσμα ισχυρή ικανοποίηση.

Παλινδρόμηση: επιστροφή σε ένα πρώιμο λιβιδινικό στάδιο καθώς και στις σχέσεις με προηγούμενα αντικείμενα.

Μετάθεση: η έκφραση των συναισθημάτων για ένα πρόσωπο ή στοιχείο του χαρακτήρα, επάνω σε κάποιο άλλο άτομο, αντικείμενο, ζώο ή μέρος του σώματος.

Πρόβλεψη: προετοιμασία για ένα μελλοντικό επώδυνο γεγονός με στόχο τη μείωση του άγχους.

Προβολή: το άτομο απομακρύνει από τον εαυτό του και αποδίδει σε κάποιο άλλο πρόσωπο επιθυμίες, ιδιότητες ή συναισθήματα τα οποία είτε αγνοεί είτε αρνείται για τον εαυτό του.

Χιούμορ: επιτρέπει στο άτομο να εκφράσει ιδέες και καταστάσεις που του προκαλούν άγχος.

(Πηγή: Wikipedia)

Φαινόμενο «Καραντίνα»: 10 Συμβουλές

person-relaxing-home_23-2148424108

Αναμφισβήτητα, όλοι διανύουμε παγκοσμίως μια πολύ δύσκολη και κρίσιμη περίοδο! Συναισθήματα φόβου, ανασφάλειας, θυμού, άγχους, ή θλίψης είναι απολύτως φυσιολογικά εν μέσω μιας πανδημίας. Ο αναγκαστικός εγκλεισμός στα σπίτια μας, η λεγόμενη «καραντίνα», μοιάζει να είναι για την ώρα ο ασφαλέστερος τρόπος προστασίας και ασφάλειας απέναντι στον «αόρατο εχθρό με την κορώνα» (Coronavirus/Covid-19). Ωστόσο, η πιεστική αυτή συνθήκη μπορεί να προκαλέσει σε κάποιους έντονο άγχος, ανία, κατάθλιψη ή φόβο για το μέλλον… Έτσι, το μοναδικό ίσως πράγμα που μπορούμε (και πραγματικά αξίζει) να κάνουμε στη φάση αυτή είναι εν τέλει να δώσουμε ουσιαστική φροντίδα & αγάπη στον εαυτό μας και τους κοντινούς μας ανθρώπους!

Παραθέτω εδώ 10 χρήσιμες συμβουλές που ενδέχεται να σας βοηθήσουν στην αντιμετώπιση αυτού του πρωτόγνωρου φαινομένου που ακούει στο όνομα «Καραντίνα»:

1. Φροντίζουμε καθημερινά τους εαυτούς μας με καλό ύπνο και υγιεινή διατροφή. Τρώμε αρκετά φρούτα και προμηθευόμαστε πολύτιμα συμπληρώματα διατροφής & superfoods: πρόπολη, ιπποφαές, σπόροι, αλόη κ.α. Προσπαθούμε να περιορίσουμε, ή και να εξαλείψουμε, πιθανές εξαρτήσεις μας π.χ. κάπνισμα ή αλκοόλ.

2. Ασκούμαστε τακτικά στο σπίτι αξιοποιώντας δωρεάν online προγράμματα γυμναστικής. Έστω και 20′ – 30′ καθημερινής άσκησης θα βοηθήσουν πολύ τόσο το σώμα μας, όσο και την ψυχολογική μας διάθεση! Πειραματιζόμαστε ενδεχομένως και με νέες μορφές άσκησης π.χ. πιλάτες ή ται τσι. 

3. Επικοινωνούμε συχνά μέσω τηλεφώνου (ή και βιντεοκλήσης) με αγαπημένους φίλους ή συγγενείς. Η συχνή επικοινωνία με τους άλλους μπορεί να μας δώσει πολύ κουράγιο στη φάση αυτή που διανύουμε! Βοηθάμε τους ηλικιωμένους ανθρώπους να εξοικειωθούν με τα σύγχρονα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (χρήση κάμερας κ.α.).

4. Αν βρισκόμαστε σε καραντίνα με τον/την σύντροφό μας ή την οικογένειά μας, περνάμε όμορφο χρόνο μαζί τους συζητώντας, ακούγοντας μουσική, κάνοντας γυμναστική, μαγειρεύοντας κ.α. Αν υπάρχουν παιδιά στο σπίτι, παίζουμε πολύ μαζί τους και δημιουργούμε συνθήκες συναισθηματικής έκφρασης και διαλόγου! Αποφεύγουμε τις πολλές εντάσεις και τους καυγάδες αυτή την περίοδο. 

5. Βγαίνουμε από το σπίτι καθημερινά – αλλά με προσοχή & ασφάλεια – για μια βόλτα και περπάτημα ή για άσκηση (π.χ. τρέξιμο). Επιπλέον, η επαφή με τον ήλιο ανεβάζει πολύ την διάθεση και την ψυχολογία μας, αρκεί να προσέχουμε και να κρατάμε τις απαραίτητες αποστάσεις από τους άλλους! 

6. Προστατεύουμε τους εαυτούς μας από αρνητικές ειδήσεις ή fake news που μπορεί να μας δημιουργούν πανικό χωρίς λόγο! Μπορούμε, λοιπόν, να δούμε ενδιαφέρουσες σειρές, ταινίες ή ντοκιμαντέρ για να χαλαρώσουμε και να κάνουμε ένα διάλειμμα από τον ειδησεογραφικό βομβαρδισμό των ημερών…

7. Τακτοποιούμε εκκρεμότητες από το παρελθόν! Αυτές μπορεί να αφορούν την εργασία μας (π.χ. αρχειοθέτηση φακέλων ή λογιστικά) ή και το σπίτι μας: οργάνωση χώρων, ντουλάπες, καθαριότητα, βαψίματα, φροντίδα κήπου ή βεράντας κ.α.

8. Δημιουργούμε καθημερινά κατάλληλες συνθήκες ευεξίας και χαλάρωσης: Ζεστά ντους, αρωματικά κεριά, αιθέρια έλαια, χαλαρωτική μουσική, γιόγκα ή διαλογισμός, ασκήσεις mindfullness, ηρεμιστικά βότανα (π.χ. χαμομήλι, βαλεριάνα ή βαλσαμόχορτο) κ.α.

9. Δοκιμάζουμε νέες δημιουργικές δραστηριότητες και χόμπι: κηπουρική, ζωγραφική, δημιουργική γραφή, διάβασμα βιβλίων, επιτραπέζια παιχνίδια, κολάζ, χειροτεχνίες, κατασκευές, παζλ κ.α.

10. Φροντίζουμε όσο μπορούμε για την προσωπική μας ανάπτυξη: βιβλία αυτογνωσίας, ενημερωτικά βίντεο & άρθρα ψυχολόγων, online ψυχοθεραπεία/συμβουλευτική κ.α. Κάνουμε θετικές σκέψεις και σχέδια για το μέλλον! Δε σταματάμε να ονειρευόμαστε και να ελπίζουμε..!

Καλή δύναμη! 

Βαλάντης Χουτοχρήστος – Ψυχολόγος, Ψυχοδυναμικός Ψυχοθεραπευτής, Επιστημονικά Υπεύθυνος του PsychoTherapy Lab

Ψυχανάλυση & Ψυχαναλυτική Ψυχοθεραπεία (βίντεο)

Psychoanalytic-Psychotherapy-Reading (1)

Η Ψυχανάλυση/Ψυχαναλυτικη Ψυχοθεραπεία είναι τομέας της Ψυχολογίας που εστιάζει στη μελέτη της ψυχικής κατάστασης του ατόμου, βασιζόμενη σε ερεθίσματα που λαμβάνει κατά τη διάρκεια της ζωής του, από την παιδική ηλικία και έπειτα. Χρησιμοποιήθηκε κατά κόρον από τον αυστριακό ψυχολόγο Σίγκμουντ Φρόυντ, ο οποίος έθεσε τα θεμέλια της Αναλυτικής Ψυχολογίας, γνωστός ως «πατέρας της ψυχανάλυσης». (πηγή: Wikipedia) 

 Δείτε το βίντεο:

Γιατί υπάρχουν τα όρια στην ψυχοθεραπεία;

psychotherapist-working-with-patient

Πολύ συχνά, άνθρωποι που προσέρχονται στο γραφείο ενός ψυχοθεραπευτή ξαφνιάζονται από τον αριθμό των ορίων που τίθενται προκειμένου να προστατεύσουν την ιδιαίτερη σχέση που αναπτύσσεται μεταξύ θεραπευτή- θεραπευόμενου. Γιατί χρειάζονται όλα αυτά τα όρια; Γιατί ο θεραπευτής μου δεν αποκαλύπτει προσωπικές του πληροφορίες; Γιατί δε μπορώ να κάλώ τον θεραπευτή μου όσο συχνά θέλω; αναρωτιούνται συχνά.

Μάλιστα, είναι πολύ συχνό οι θεραπευόμενοι να προσπαθούν να διαρρήξουν τα όρια, να παραβούν τους «κανόνες». Ακόμα πιο συχνά, αισθάνονται απογοήτευση ή και θυμό για την έλλειψη αμοιβαιότητας που χαρακτηρίζει τη σχέση τους με το θεραπευτή, στον οποίο εκείνοι αποκαλύπτουν τις πιο κρυφές τους σκέψεις και συναισθήματα ενώ εκείνος παραμένει φειδωλός. Όλες αυτές οι ιδέες στις περισσότερες των περιπτώσεων είναι δικαιολογημένες εφόσον δε γνωρίζουμε τη βαθύτερη σημασία και θεραπευτική επίδραση των ορίων.

Στην πραγματικότητα, από τι μας προστατεύουν τα όρια και γιατί χρειάζεται να είναι τόσο αυστηρά στη θεραπεία;

Αρχικά, όπως στη θεραπεία έτσι και στη ζωή, υπάρχουν ρόλοι με σαφή όρια και ιδιότητες, όπως η σχέση γονέαπαιδιού, εργοδότηυπαλλήλου ή ιατρούασθενή κτλ. Πολλές φορές, η σύγχυση των ορίων ανάμεσα στις σχέσεις επιφέρει προβλήματα τόσο στις σχέσεις καθαυτές όσο και στα μέλη που τις αποτελούν. Για παράδειγμα, όταν ένα παιδί θα υιοθετήσει το ρόλο του γονέα και θα μετατραπεί σε γονεϊκό παιδί, τότε, τόσο η σχέση όσο και το ίδιο το άτομο, θα υποφέρουν. Η ψυχοθεραπεία, μέσα από τα όρια που επιβάλει, προστατεύει την ψυχοθεραπευτική σχέση όπως και το ίδιο το άτομο από την ενδεχόμενη τάση του να παραβιάζει τα όρια στις σχέσεις εν γένει. Με αυτόν τον τρόπο, τα ίδια τα όρια της ψυχοθεραπείας, αποτελούν ένα σημαντικό μάθημα για τη ζωή του ατόμου έτσι ώστε να μάθει να σέβεται τα όρια τόσο των άλλων όσο και τα δικά του.

Από την άλλη, στις περιπτώσεις που κάποιος αισθανεται άβολα με τη θέσπιση ορίων, μια πολύ σημαντική συνειδητοποίηση θα ήταν να ανακαλύψει το λόγο για τον οποίο συμβαίνει αυτό. Κάποιες φορές, ένα άτομο δεν αισθάνεται ασφάλεια μέσα σε ό,τι αντιλαμβάνεται πως περικλείεται στα όρια του εαυτού του. Αυτό μπορεί να προκαλέσει μία αίσθηση μοναχικότητας που ενδεχομένως είναι δύσκολο να αντιμετωπισθεί. Ωστόσο, εντός των πλαισίων της ψυχοθεραπείας είναι δυνατή η σύναψη μιας ασφαλούς σχέσης με τον θεραπευτή και κατ επέκταση με τον εαυτό και τους άλλους.

Ακόμα, είναι δυνατόν κάποιος να απειλείται από τα όρια όταν αισθάνεται ο αποδέκτης όλης της προσοχής και της φροντίδας του θεραπευτή. Αυτό είναι πιθανό είτε να ασκεί ψυχολογική πίεση, καθώς δεν είναι εύκολο να αλλάξει κανείς θέμα όταν επιθυμεί να αποφύγει μία σκέψη ή συνειδητοποίηση ή ακόμα και να προκαλεί αισθήματα ενοχής που το άτομο δε μπορεί να ανταποδώσει τη φροντίδα με τον τρόπο που τη λαμβάνει. Πολλοί θεραπευόμενοι αποφεύγουν να κλάψουν κατά τη διάρκεια της θεραπείας για να μην επιβαρύνουν το θεραπευτή ή ακόμα του κάνουν δώρα προκειμένου να τον φροντίσουν.

Σε αυτή την περίπτωση, είναι πολύ σημαντική η συνειδητοποίηση ότι στη θεραπευτική σχέση εισερχόμαστε προκειμένου να ανακαλύψουμε πλευρές του εαυτού μας που μας εμποδίζουν να αισθανόμαστε λειτουργικοί σε όλες τις πτυχές της ζωής και να αναγνωρίσουμε σκέψεις και συναισθήματα που προκαλούν άγχος και άλλα συμπτώματα. Όλος ο χρόνος είναι αφιερωμένος σε εμάς και το αντάλλαγμα είναι το οικονομικό αντίτιμο το οποίο είναι μία σημαντική παράμετρος του ψυχοθεραπευτικού πλαισίου.

Όπως επισημαίνει και ο Irvin Yalom η ίδια η θεραπευτική σχέση πολλές φορές καταλήγει να είναι πιο σημαντικό θεραπευτικό όπλο απ όσο οι θεραπευτικές τεχνικές και παρεμβάσεις.

Γράφει η ψυχολόγος Άννα Αλβανού.

Πηγή: https://www.google.com/amp/s/www.psychology.gr/psychotherapy-counselling/2090-oria-stin-psyxotherapeia.amp.html

Χωρίς σχέση: Η ψυχολογία πίσω από την single ζωή

shutterstock_572736379

Η single ζωή γίνεται ολοένα και πιο συνηθισμένη. Σύμφωνα με δεδομένα μόνο των ΗΠΑ από το 1970 έως το 2010, τα ποσοστά ανέβηκαν από το 28% στο 44%. Οι λόγοι γι’ αυτό είναι ασαφείς.

Δυσκολεύονται οι άνθρωποι να ταιριάξουν με ένα άλλο άτομο επιτυχώς; Βρίσκουν ικανοποίηση στη ζωή χωρίς σχέση; Σχετίζονται οι πολιτισμικές και κοινωνικές αλλαγές (απόρροια των οικονομικών αλλαγών) με την επιλογή των ανθρώπων να μένουν μόνοι;

Η μεταμόρφωση του στίγματος

Αν και τα ποσοστά μεγαλώνουν, η single ζωή ακολουθείται ακόμα από ένα στίγμα, διαφορετικής απλά μορφής. Από το στερεοτυπικό «Πότε θα νοικοκυρευτείς και θα παντρευτείς;» και «Πότε θα γίνω γιαγιά;» σε πολιτισμικές αντιλήψεις για το ότι η μονογαμική μακροχρόνια σχέση είναι το μονοπάτι που όλοι πρέπει να ακολουθούμε, στην ευκολία απόκτησης παιδιών μέσω ενός γάμου, μέχρι τις έρευνες που υποστηρίζουν ότι όντας κάποιος σε σχέση, έχει καλύτερη υγεία.

Το μήνυμα είναι ξεκάθαρο. Η σχέση θεωρείται γενικά καλύτερη από την εργένικη ζωή και όσοι είναι single, συχνά θεωρούνται ύποπτοι διάφορων ψυχολογικών ζητημάτων, ειδικά αν είναι δική τους και μόνο επιλογή. Και σαν να μη φτάνουν όλα αυτά, η ανοιχτή κριτική επιδεινώνει το θέμα του στίγματος.

Ποιοι όμως επιλέγουν να μένουν χωρίς σχέση, και είναι ικανοποιημένοι με αυτή την επιλογή, και ποιοι είναι single αλλά επιθυμούν μια σχέση; Γιατί οι έρευνες σχετικά με τις αιτίες της εργένικης ζωής είναι ελλιπείς και η μεγαλύτερη προφανώς έμφαση έχει δοθεί στις μακροχρόνιες σχέσεις και στα χαρακτηριστικά τους.

Για τη συμπλήρωση αυτού του χάσματος, οι ερευνητές μελέτησαν την υπάρχουσα βιβλιογραφία για την single ζωή εστιάζοντας στη θεωρία προσκόλλησης, προτείνοντας δύο πιθανά μονοπάτια: επιλεγμένη ή εθελοντική και αναγκαστική ή ανεπιθύμητη.

Το είδος δεσμού αποτελεί έναν σημαντικό παράγοντα που συνεισφέρει στην αναγκαστική single ζωή. Μέσα από πολλές ερευνητικές μελέτες διαφαίνεται ότι ο ανασφαλής δεσμός σχετίζεται με περισσότερες πιθανότητες να είναι κανείς χωρίς σχέση ή αν έχει, να μην είναι ικανοποιημένος από αυτή. Και δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι όσοι αναφέρουν προβληματικές σχέσεις με τους γονείς τους τείνουν να παρουσιάζουν δυσκολίες και στις ενήλικες σχέσεις τους.

Παρομοίως, ο ασφαλής δεσμός συνδέεται με μεγαλύτερες πιθανότητες σύναψης σχέσης από την οποία αντλείται και ικανοποίηση. Εξετάζοντάς το σε βαθύτερο επίπεδο, οι επιστήμονες αναφέρουν ότι ο αγχώδης τύπος δεσμού και ο αποδιοργανωμένος αποτελούν προδιάθεση της single ζωής μέσω διαφορετικών μονοπατιών σε σύγκριση με τον ασφαλή τύπο. Το τρίτο μοντέλο που συζητούν πηγάζει από τον ασφαλή δεσμό και αποτελεί την συνειδητή επιλογή. Αυτό το μοντέλο είναι το πιο ασαφές και μη κατανοητό και έχει ερευνηθεί ελάχιστα.

Τα τρία μοντέλα για την single ζωή

1. Αγχώδης τύπος προσκόλλησης:

Για όσους επιζητούν τρυφερότητα στις μακροχρόνιες σχέσεις, ο αγχώδης/ αμφιθυμικός τύπος δεσμού παρουσιάζει δυσκολίες. Εξαιτίας της ιδιαίτερης αυτής μορφής προσκόλλησης, καθώς οι αγχώδεις άνθρωποι έρχονται πιο κοντά με τους άλλους, τα συναισθήματα, οι σκέψεις και η συμπεριφορά τους υπερενεργοποιούνται, επιδρώντας αρνητικά στην συντροφικότητα που ψάχνουν. Στις σχέσεις, αυτός ο τύπος προσκόλλησης σχετίζεται με μεγάλο βαθμό άγχους, ανήσυχες σκέψεις, έλλειψη εμπιστοσύνης. Όλα αυτά απομακρύνουν τους άλλους ανθρώπους.

Εδώ, αναδύεται ο φόβος απόρριψης, η ζήλεια και η τάση συνεχούς σύγκρουσης. Οι έρευνες επίσης υποδεικνύουν ότι τα άτομα με αγχώδες τύπο δεσμού παραμένουν προσκολλημένοι συναισθηματικά σε προηγούμενους ερωτικούς συντρόφους. Έτσι δεν είναι διαθέσιμοι για νέες γνωριμίες και σχέσεις.

2. Ανασφαλής τύπος δεσμού:

Οι άνθρωποι με αυτό το είδος προσκόλλησης διαχειρίζονται τα συναισθήματα ευαισθησίας που σχετίζονται με την διαπροσωπική εγγύτητα, κρατώντας αποστάσεις από τους άλλους μέσω μιας σειράς συμπεριφορών, συναισθημάτων και σκέψεων, που βοηθούν στη μείωση της ενεργοποίησης του συστήματος δεσμού. Αυτό ποικίλλει ανάλογα με το αν δείχνουν απαξιωτική ή φοβισμένη πρακτική αποφυγής.

Ο ανασφαλής τύπος δεσμού μπορεί να σχετίζεται με μια μειωμένη ανάγκη τρυφερότητας ή να αποφεύγεται η παραδοχή αυτής της ανάγκης. Σε κάθε περίπτωση, η βασική τους αντίληψη είναι ότι κάθε στενή σχέση καταλήγει πάντα σε πόνο και αποτυχία. Με βάση τα παραπάνω, είναι «λογικό» αυτοί οι άνθρωποι να παίρνουν αποστάσεις από σχέσεις, μειώνοντας έτσι την ανεπιθύμητη ενεργοποίηση δυσάρεστων αντιδράσεων που σχετίζονται με έναν τύπο δεσμού. Τείνουν να μην μοιράζονται πολλά πράγματα με τους άλλους και μετά από έναν χωρισμό, προτιμούν να μένουν μακριά από νέες σχέσεις.

3. Single κατ’ επιλογή και ασφαλής τύπος δεσμού:

Τέλος, οι ερευνητές αναγνωρίζουν ένα τρίτο μονοπάτι εργένικης ζωής, που δεν εμπεριέχει απαραιτήτως παρελθοντικές δυσκολίες στις σχέσεις, αλλά περισσότερο αντανακλά μια ασφαλή προσωπική επιλογή, όπου οι ανάγκες δεσμού ικανοποιούνται από άλλους τύπους σχέσεων.

Όπως και με άλλες ανάγκες, οι σεξουαλικές ανάγκες ικανοποιούνται με άλλους τρόπους χωρίς την ύπαρξη ενός σταθερού μοτίβου σχέσεων. Αυτοί οι άνθρωποι επιλέγουν να μένουν χωρίς σχέση για διάφορους λόγους, προσωπικούς και επαγγελματικούς, πνευματικούς και θρησκευτικούς, λόγω προτίμησης της απομόνωσης και/ή μειωμένων αναγκών για τη συνεχή συντροφιά ενός συγκεκριμένου ερωτικού συντρόφου.

Grant Hilary Brenner, ψυχίατρος και ψυχαναλυτής

Πηγή: Εναλλακτική Δράση

Το Λεμόνι

lemon3

Παλιά, πριν φυτρώσει ένα νοσοκομείο σε κάθε γειτονιά, έπρεπε να ταξιδέψουμε από το χωριό ως το Ηράκλειο για εξετάσεις, γιατρούς κλπ. Παίρναμε λοιπόν το πρώτο λεωφορείο στις 05:15 για να είμαστε στην ώρα μας στο ραντεβού με τον γιατρό.

Τρεις ώρες δρόμος, πολλές στροφές, συχνά μου ερχόταν ναυτία (είχα μεγάλη δυσκολία ως παιδί να φάω πρωινό οπότε χειροτέρευε η κατάσταση). Με ρωτούσε η μάνα μου «ανακατεύεσαι;» και μόλις της έγνεφα «ναι», έβγαζε από την τσάντα της ένα μικρό λεμονάκι και μου έδινε να το μυρίσω. Έμπηγα τα νύχια μου στη ζουμερή του φλούδα για να βγει το άρωμα και σχεδόν αμέσως αισθανόμουν να με τυλίγει ένα κύμα ανακούφισης, ευεξίας, υγείας. Μετά από λίγο αποκοιμιόμουν μέχρι να ακούσω το «Ξύπνα σιγά-σιγά, φτάνουμε» και να νιώσω το φιλί της στο μέτωπο.

Η σχέση με τα λεμόνια συνεχίστηκε. Για χρόνια έβαζα κι εγώ ένα στην τσάντα μου και όποτε είχα ναυτία σε ταξίδια, έκανα το παλιό κόλπο. 

Μεγαλώνοντας, εκτός από τον χυμό, άρχισα να χρησιμοποιώ τη φλούδα του σε σαλάτες, στο ψάρι, σε πολλά φαγητά. Έχει πλάκα, γιατί όταν ξεμένουμε από λεμόνια στο σπίτι, αισθάνομαι ανασφάλεια. Σαν να μην είναι σωστά τα πράγματα, σαν κάτι σημαντικό να λείπει από την κουζίνα.

Έχω προσπαθήσει να τα κάνω μαρμελάδα, γλυκό του κουταλιού, πολλά και διάφορα, αλλά τίποτα δε μου δίνει την ευχαρίστηση που πηγάζει από ένα φρέσκο λεμόνι που μπήγεις τα νύχια σου στη σάρκα του. Γενικά, δε μου αρέσουν τα πολυπαιδεμένα υλικά.

Μου έμεινε λοιπόν το χούι και όποτε έχω τις μαύρες μου, κάνω το ίδιο πράγμα. Κι είναι εκείνη η ιδιωτική στιγμή που αφήνεσαι να πλημμυρίσει τα ρουθούνια σου η μυρωδιά του λεμονιού, τόσο καταπραϋντική, τόσο θεραπευτική, σαν να παίρνεις δύναμη για να αντέξεις μια μακρά διαδρομή γεμάτη στροφές, ένα δρόμο αφιλόξενο γεμάτο λακκούβες.

Φτάνει κάποτε η στιγμή που μεγαλώνεις, κρατάς εσύ το τιμόνι και έχεις πια την ευθύνη να εξασφαλίσεις τον αμέριμνο ύπνο των παιδιών σου πριν τα φιλήσεις στο μέτωπο για να πεις «ξύπνα, φτάσαμε». Μπορεί ακόμη να σε πιάνει ναυτία στις στροφές, αλλά αυτό δε σημαίνει πως είσαι κακός οδηγός, αρκεί να μπορείς να την αντιμετωπίσεις έγκαιρα.

Δεν ξέρω πολλούς που να έφτασαν μακριά χωρίς να χρειάζονται τίποτα, αλλά ξέρω αρκετούς που έφτασαν πολύ μακρύτερα από τον αρχικό τους προορισμό, επειδή σεβάστηκαν τις ανάγκες τους και μπόρεσαν να τις καλύψουν.

Καμιά φορά αρκεί να βάλεις απλά ένα «λεμόνι» στην τσάντα σου. Η διαδρομή δε γίνεται να αλλάξει, αλλά το ταξίδι μπορεί σίγουρα να γίνει καλύτερο.

Της ψυχολόγου Ειρήνης Αγαπηδάκη. 

Πηγή: https://www.o-klooun.com/anadimosiefseis/to-lemoni

Η Δύναμη Της Ενσυναίσθησης (βίντεο)

WFZACHELSMI6TNXUAMZVMUBNZY

Έχει μπει στο λεξιλόγιό μας τελευταία, αλλά πόσοι από μας καταλαβαίνουμε τι είναι ενσυναίσθηση;

Είναι η ικανότητα ή καλύτερα η ευχέρεια να γνωρίζουμε τα συναισθήματα του άλλου μέσα από το φάσμα των δικών μας συναισθημάτων – χωρίς να χάνουμε τη θέση μας – και εμπλέκεται σε μια ευρύτατη σφαίρα δραστηριοτήτων της ζωής. Από τις επιχειρήσεις μέχρι την οικογενειακή και συζυγική ζωή.

Είναι αλήθεια ότι τα ανθρώπινα συναισθήματα περιγράφονται δύσκολα. Συχνά τα αναγνωρίζουμε από άλλα σημάδια: τα μη λεκτικά στοιχεία της επικοινωνίας, ο τόνος της φωνής, η σιωπή,  η έκφραση του προσώπου και του σώματος και άλλα. Κάποιες φορές όμως, περνούν απαρατήρητα…

Ωστόσο, η ενσυναίσθηση κτίζεται πάνω στην αυτοεπίγνωση. Όσο περισσότερο ανοικτοί είμαστε με τα δικά μας συναισθήματα –τι ακριβώς αισθανόμαστε την κάθε στιγμή- τόσο περισσότερο αντιλαμβανόμαστε τα συναισθήματα των άλλων.

Έχουν ενσυναίσθηση τα παιδιά;

Αποτελέσματα μελετών δείχνουν ότι ήδη από τη βρεφική ηλικία, τα βρέφη στεναχωριούνται όταν ακούσουν ένα άλλο μωρό να κλαίει. Πρόκειται για μια αντίδραση που πολλοί θεωρούν σαν προάγγελο της ενσυναίσθησης. Τα βρέφη αναπτύσσουν την ικανότητα της ενσυναίσθησης, ανάλογα με το βαθμό της ενσυναίσθησης των γονιών του: όταν ένας γονιός αποτυγχάνει να εκδηλώσει τα συναισθήματά του απέναντι στα συναισθήματα του παιδιού –χαρά, λύπη, ανάγκη για αγκαλιά – τότε το παιδί αρχίζει να αποφεύγει να εκφράζεται και ίσως ακόμα, και να νιώθει αυτά τα συναισθήματα.

Πηγή: «Η συναισθηματική νοημοσύνη» – Daniel Goleman