Τελευταία, θα έλεγα ότι όλο και πιο έντονα αναζητώ – ως θεραπευτής – την (επι)κοινωνι(α)κή βαρύτητα και τη σημαντικότητα του ρόλου της Εικόνας στη ζωή των ανθρώπων, των οποίων την ψυχοθεραπευτική εργασία αναλαμβάνω.
Η «Εικόνα», θα έλεγα ότι είναι το ψυχοκοινωνικό εργαλείο που έρχεται να καθρεφτίσει στα μάτια μας τον κοινωνικό μας Εαυτό. Ο κοινωνικός Εαυτός είναι αυτός που «πρέπει» να είναι αποδεκτός – τρόπο τινά – από την κοινωνία και τους κανόνες της, είναι αυτός που έχει ενδοβάλει με μεγάλη επιτυχία τους κοινωνικούς (και αναγκαίους, βέβαια, πολύ συχνά) κοινωνικούς περιορισμούς που σου θυμίζουν ότι πρέπει να είσαι σωστός και συνεπής στους Ρόλους σου. Ως εραστής, σύζυγος, εργαζόμενος, φίλος, γιος ή κόρη, πατέρας ή μάνα, παππούς ή γιαγιά… Η Εικόνα, λοιπόν, θα λέγαμε ότι λειτουργεί ως ένας αποκλειστικός και «πανταχού παρών» Καθρέφτης του κοινωνικού μας εαυτού, του Εαυτού που βλέπουν και «κρίνουν» οι Άλλοι.
Θα λέγαμε εδώ ότι ο «Καθρέφτης» βοηθάει, εν τέλει, συχνά να είναι λίγο θαμπός, λίγο βρώμικος…Έτσι θα αποκαλυφθεί πιο εύκολα η βρωμιά, ο λεκές, η θαμπάδα…Αργά ή γρήγορα θα τον καθαρίσουμε, θα τον γυαλίσουμε, θα τον κάνουμε πάλι για λίγο…»αόρατο»! Θα δράσουμε με άλλα λόγια, θα κινητοποιηθούμε!
Ο Θαμπός Καθρέφτης θα επιτρέψει, θα «ζητήσει» τη καθαριότητά του! Αντίστοιχα, όπως όταν οι άνθρωποι βλέπουμε τα λάθη μας ή τις αδυναμίες μας μέσα από τα μάτια των άλλων και διαμέσου της ανθρώπινης επικοινωνίας και αλληλεπίδρασης. Αδυναμίες που προσπαθούμε να αναγνωρίζουμε και να αποδεχτούμε σε έναν αγώνα να αγαπήσουμε τον – μη τέλειο και μη θεϊκό – Εαυτό μας.
Ο Αστραφτερός Καθρέφτης, από την άλλη, γίνεται αργά ή γρήγορα μια «καλοστημένη» ναρκισσιστική παγίδα…Ο Καθρέφτης εδώ δεν θα επιτρέψει την ορατότητα – οχι μόνο της θαμπάδας ή της βρωμιάς (που στη τελική ανάλυση δεν υφίσταται, «δεν επιτρέπεται» να υφίσταται-), αλλά ούτε καν της «επιφάνειας» αυτού του Καθρέφτη, του «ορίου» – σε ένα ψυχολογικό επίπεδο. Εδώ, θα λέγαμε ψυχολογικά, ότι σαμποτάρεται η αξία της αυτοκριτικής , της διάθεσης για εσωτερική εστίαση, της αποδοχής του πραγματικού Εαυτού και της ουσιαστικής συναισθηματικής επικοινωνίας με κοντινούς ανθρώπους.
Θα λέγαμε ότι κάποιες φορές απαιτείται να προσεγγίσουμε τον Καθρέφτη μας, να τον αγγίξουμε, να παίξουμε μαζί του…να του κάνουμε και τρεις τέσσερις δαχτυλιές!
Σε μια κοινωνία που τελευταία, μάλλον, πάσχει από κρίσεις πανικού, ο κοινωνικός αυτός Καθρέφτης μάλλον δε στέκει γερά για να τον αφήνουμε να μας ακολουθεί παντού και πάντα, χωρίς όρια και με τόσο τυφλή εμπιστοσύνη…
Ίσως είναι βοηθητικό να τον δούμε από κοντά, να τον λερώσουμε λίγο, και μετά με προσοχή να τον καθαρίσουμε. Χωρίς απαραίτητα το τζάμι να γίνει «αόρατο»…μήπως και έτσι δε βουτήξουμε πάλι σε επικίνδυνα ταξίδια Αποπλάνησης εαυτού και άλλων…
Και με προσοχή! Μη πέσει, μη σπάσει!
Και ίσως αν πάμε πολύ κοντά στον Καθρέφτη να διακρίνουμε και πράγματα που θα μας τρομάξουν λίγο ή πολύ…
Η Επίγνωση, όμως, είναι η αρχή της εξέλιξης… !
Βαλάντης Χουτοχρήστος – Ψυχολόγος, Ψυχοθεραπευτής
PsychoTherapy Lab 