Τι έρχεται, άραγε, στο νού του καθένα μας όταν ακούει τη λέξη «Τέρας»; Μάλλον κάτι τρομακτικό, απειλητικό, κάτι που συνοδεύει άψογα τη κατασπάραξη…
«Σημείον στα αρχαία ελληνικά σήμαινε γνώρισμα, τεκμήριο, το ρ. σημαίνω είχε την έννοια δείχνω με κάποιο σημείο, εμφαίνω, διαγγέλλω, διακηρύττω. Σήμα ελέγετο και το σημάδι για την αναγνώριση τάφου. Αυτός που δεν ήταν άξιος αναγνώρισης ήταν ασήμαντος. Αυτός που δίνει σημείο, σήμα, σημάδι, σύνθημα ήταν ο σημάντωρ, ο ηγέτης. Όμως η κυρία χρήση του σημείου στην αρχαία ελληνική ήταν το σημάδι που έστελναν οι θεοί. Γνωστές ήταν οι Διοσημίες. Δηλαδή, οι οιωνοί (κατα κανονα κακές προγνώσεις), τα σημεία που έστελνε ο Δίας με κεραυνούς, αστραπές και άλλα μετεωρολογικά.
Τέρας σήμαινε το σπάνιο σημείο, το ασυνήθιστο φυσικό φαινόμενο, το θαύμα, ή ό,τι χρησιμεύει σαν προγνωστικο. Παιλαιοτερα ισως σημαινε και «βασκανία» ή «μαγεία».
«Σημεία και τέρατα» («θεϊκά» σημάδια). Στην ουσία – γλωσσολογικά – η λέξη «σημείο» (=σημάδι) ταυτίζεται με τη λέξη «τέρας». Ωστόσο στη φράση αυτή χρησιμοποιούνται μαζί και οι δύο ταυτόσημες λέξεις χάριν της υπερβολής, μιας γλωσσικής αξίας που κάποιες φορές η γλώσσα μας το επιτρέπει.
Σημείο (=σημάδι), λοιπόν, είναι η αρχική σημασία της λέξης «τέρας» ή της λατινικής λέξης «monstrum» (< monstrum= υπενθυμίζω, δίνω σημεία, τέρατα=τα θεϊκά σημάδια).
Άς προσπαθήσουμε τώρα να εκφράσουμε κάποιες σκέψεις μεταφέροντας το σημασιολογικό περιεχόμενο της φράσης σε ένα επίπεδο περισσότερο ψυχοθεραπευτικό. Τι γίνεται άραγε με τα δικά μας, τα εσωτερικά μας «σημεία και τέρατα»…;
Δίνοντας μια συμβολική μορφή στο «καταστροφολογικό ΤΕΡΑΣ» (που έχει δύναμη και εξουσία), είναι αυτό που ενσαρκώνεται στα (αυτοτιμωριτικής κατεύθυνσης) Λάθη που επαναλαμβάνουμε ξανά και ξανά και διαιωνίζουμε. Και σταδιακά παγιδευόμαστε σε «μαθημένους» φαύλους κύκλους. Φαύλους κύκλους που αργά η γρήγορα αντιλαμβανόμαστε. Εδώ ίσως υπάρξει άγχος, ανασφάλεια και ένα συναίσθημα παγίδευσης. Ή από τη μία θα έρθει η Αποδοχή και η Αλλαγή, ή από την άλλη η Ενοχή,το αυτο -Κατηγορώ και αυτό το ΤΕΡΑΣ, ενα ΤΕΡΑΣ που είναι εκεί μάλλον για να μας τραβήξει προς τα Κάτω, σαμποτάροντας την Ευτυχία – που ακόμα μπορεί κάποιοι να μην έχουν γνωρίσει -, αλλα τόσο φαντασιώνονται εξιδανικεύοντας συχνά καταστάσεις, ανθρώπους, ιδέες ή εαυτούς…!
Από τη άλλη, έρχεται το (αρκετά πιο φιλικό!) «ψυχολογικό τέρας» μας όπου, λαμβάνοντας υπόψη και την ετυμολογία της λέξης (τέρας = σημάδι), είναι ίσως το βοηθητικό και προμηνύον ψυχολογικό σύμπτωμα που, αργά ή γρήγορα, θα αποκαλύψει την επανάληψη του δυσλειτουργικού, την παγίδα, τον φαύλο κύκλο . Και το «τέρας» (σύμπτωμα) αυτό είναι εκεί για να μας υπενθυμίσει (λατιν. monstrum= υπενθυμίζω) – μέσα σε κλίμα αποδοχής και συγχώρεσης – πως τα Λάθη μας είναι ανθρώπινα και βρίσκονται εκεί για να τα δούμε, να τα αποδεχτούμε και να τα φροντίσουμε. Έτσι, θα ακολουθήσει η Αποδοχή, η Αλλαγή και η Άνοδος!
Δυστυχώς, τα «ΤέΡαΤα» – μάθαμε και από τα παραμύθια – ότι Φοβίζουν και Τρομάζουν!
Και ο Φόβος, σίγουρα, Τρομάζει την Αλλαγή…
Βαλάντης Χ. – Ψυχολόγος
PsychoTherapy Lab 